فهرست مطالب

عنوان صفحه

مقدمه ای بر روانشناسی................................................................................................ 2

مهارتهای مربوط به توجه و نقش آن در یادگیری حرکتی ........................................ 3

تعریف توجه ................................................................................................................... 6

گزینش هدف توجه ....................................................................................................... 7

پاسخ سو گیری ............................................................................................................. 8

علائق ورزشکارن ........................................................................................................... 9

طرحواره ذهنی ........................................................................................................... 10

غربالگری محرکات نامربوط......................................................................................... 11

ابعاد توجه ................................................................................................................... 12

میزان توجه سازی ...................................................................................................... 13

سبک توجه ................................................................................................................. 14

توجه گشاد درونی ...................................................................................................... 14

توجه گشاد بیرونی ..................................................................................................... 15

توجه تنگ بیرونی ...................................................................................................... 15

توجه تنگ درونی ....................................................................................................... 15

زمان تعویض توجه ..................................................................................................... 16

استرس ........................................................................................................................ 16

جنبه تشدید توجه ...................................................................................................... 21

تمرکز .......................................................................................................................... 21

هوشیاری ..................................................................................................................... 24
مقدمه ای بر روانشناسی ورزش

این فلسفه که عقل سالم دربدن سالم است ، به تمدن یونان وچین باستان بازمی گردد.

به هر حال ، فقط درسالهای اخیر است که دیسیپلینی ، که بنام روانشناسی ورزشی مشهود می با شد ، به عنوان جز مهمی ازعلوم ورزشی ، شناخته شده است . روانشناسی ورزشی دردودهۀ اخیر به شکل معناداری رشد وتوسعه یافته است . توجه وعلاقه به این رشته تدریجاً روبه افزایش است وگسترۀ دانش وابسته به این حوزه آنقدررشد کرده است که به شاخه های متعددی نیزتقسیم شده است . به مفهوم وسیع کلمه روانشناسی ورزشی کلاً دربرگیرنده جنبه های روانشناختی ، ورزشهای رقابتی ، تمرین ، آمادگی جسمانی ، استراحت وپیشرفت مهارتهای حدکتی می باشد .

توسعۀ تاریخی روانشناسی ورزشی

درسال 1895 ، جورج فیتز آزمایشی برزمان عکس العمل که یکی ازقدیمیترین تحقیقاتی است که توسط آن مراحل روانشناسی واجرای حرکات ورزشی را می آموزند ، انجام داد . درهمان زمان نورمن تریپلت رابطۀ بین حضوررقیبان ونحوۀ اجرای حرکات درمسابقۀ دو چرخه سواری رامورد مطالعه قرارداد وکشف کرد که دفعات رکاب زدن درزمان حضوررقیبان تندتر اززمانی است که رقیبان حضور ندارندوفرد تنهاست . بنابراین اوحوزۀ تحقیقات « تاثیر حریفان درورزش » را که امروزه هنوزهم فعالیت دارد بنیان نهاد . چرا بعضی ازورزشکاران درزمان اجرای حرکات درحضور جمعیت وتحت فشار بهتر عمل می کنند . درحالیکه بعضی دیگر تحت چنین شرایطی دچار افت عملکرد وشکست می شوند ؟ برای پاسخ دادن به چنین سؤالاتی کلمن گریفیت ، اولین آزمایشگاه تحقیقات روانشناسی ورزشی رادر سال 1925 بنیان نهاد . این آزمایشگاه دردانشگاه ایلینویز درآمریکا قرارداشت . بزودی بعد ازآن آزمایشگا ههای دیگری ازاین نوع دربرلن ولنینگراد ساخته شد . درسال 1965 اولین کنگرۀ بین المللی روانشناسی ورزشی دررم تشکیل شد . بعد ازآن انجمنهای مشابهی به فواصل زمانی منظمی تشکیل گردید . که آخرین بار با میزبانی سنگاپور درسال 1989 انجام گرفت .

مهارتهای مربوط به توجه ونقش آن دریادگیری حرکتی

شاید فکرمی کنید که خود ورزشکاران چگونگی برقراری وتنظیم توجه خودرا بلدند . البته که این باور، باور غلطی است . تفکیک محرک اصلی ازبین شبکه محرکها ، چگونگی تغییر وتنظیم توجه برحسب ضرورت ، چگونگی تشدید توجه وتمرکز ، مهارت هایی اساسی درانجام بهینه عملکرد هستند ومی توانند به ورزشکاران آموزانده شوند. اگر اصول مربوط به برقراری توجه را به درستی مورد استفاده قراردهید ، بهترمی توانید به ورزشکارانتان مهارت های مربوط به توجه رابیاموزید . هدف این مطالب ازاین جزوه بدین قرار است .

-A تدارکات شما به اطلاعاتی درموردچگونگی آموزش مهارتهای مربوط به توجه .

-B تجهیزشما به اطلاعاتی درموردتوجه وتمرکز، که می تواند موجب ارتقاء سطح مربیگری تان گردد .

وسرانجام اینکه مهارت مربوط به توجه خودتان ، درچه حدی است .

اهمیت توجه

مهارتهای مربوط به توجه ، یکی دیگر ازسلسله مهارتهای روانی اساسی ولازم ، برای انجام بهینه وموفق رفتارها وحرکات درورزش است . می دانیم که بهترین سطح عملکردی درمحدوده انرژی روانی بهینه رخ می دهد که ازمشخصات بارز آن ، برقراری توجه ، تنها وتنها به فرآیند انجام مهارت می باشد . سیکزنت میحالی در1975 می گوید ، سبکبالی زمانی رُخ می دهد که توجه فرد درحین اجرای مهارتها ، تنها برروی محرکها وعوامل اصلی مربوط به اجرا، برقرار بماند . افکارمنفی ودیگر عوامل مُخلِ توجه ، به عملکردهای مهارتی صدمه می زنند . زمانی که تمرکز برفعالیت معطوف گشته وانرژی روانی بالاست ، ورزشکاران حالت روانی دگرگون یافته ای را گزارش می کنند که مشخصات آن درپیش می آید . بنظر می رسد که زمان کند گشته و حتی گزارش می کنند که مشخصات آن در پیش می آید. بنظر می رسد که زمان کند گشته و حتی متوقف شده است، فعالیت ها و اعمال به شکل حرکت آهسته پیش می روند و ورزشکاران احساس تسلط و احاطه بر کار می کنند. چنین حالت تشدید یافته ای از تمرکز وقتی که ارادی باشد، موجب احساس نشاط و لذت می گردد.

در شرایط فعالیت، رسیدن به سبکبالی به دو طریق رخ می دهد. یکی حالتی است که فرد مشغول پرداختن به ورزشهای حساس و دقیق است، ورزشهایی که در آنها امکان اشتباه بالاست یا درصد خطاپذیری بالایی دارند. در این نوع ورزشها کمترین خلل در توجه، به یک خطای جبری منتهی می گردد. دیگری، حالتی است که ورزشکار درجه تسلط اش بر فرآیند برقراری توجه چندان بالاست که تمام انرژی روانی تولید شده اش، صرفا صرف فعالیت و کار می گردد.

به علت ضعف ورزشکاران در توسعه مهارتهای مربوط به توجه، آنها کمتر به تجربه حالت سبکبالی دست می یابند، در واقع نمی توانند خود را به این حالت برسانند. اما ورزشهایی که ماهیتا توجه برند، چون صخره نوردی، اسکی بازی. اتومبیلرانی و دیگر ورزشهای پرریسک بلحاظ مخاطرات اشتباه، می توانند موجب رسیدن به سبکبالی گردند. انواع دیگر ورزشها هم ماهیتا مجذوب کننده هستند و از پرداختن به آنها می توان به حالت سبکبالی دست یافت.

همراه با انجام هرچه بیشتر تمرینات جسمی و حرکتی، مهارت هرچه بیشتر خودکار می شود. هرچه که مهارت بیشتر خوددکار شود، بدون نیاز به برقراری توجه کامل، فارغ از دایره نفوذ عوامل توجه گسل، امکان انجام سهولت آمیز آن فراهم می گردد. برای اینکه مهارت خودکار شود بایستی در جریان فراگیری بمیزان شدیدی مستغرق کار باقی ماند. برای ابقاء و حفظ غرق شدگی در کار، ذهن باید این شرط را بپذیرد که مسابقه برای شکست دیگران نیست، بلکه عرصه شناخت قابلیتها و ظرفیتهای فرد است. هرچند که جستجو و شناخت ظرفیتهای هر فردی یک جریان بی انتهاست، اما پروسه تعقیب شناحت این جوهره پروسه ای دلربا و جذاب است، چرا که خود نوعی مسابقه در جهت خودشکوفائی قلمداد می گردد.

تعریف توجه

توجه، جریان هدایت کننده آگاهی های ماست که بموازات دریافت اطلاعات توسط حواس، ادامه می یابد. همانطور که می دانید اطلاعات از طریق حواس ما از جهان پیرامون کسب می شود. در هر لحظه حواس ما بوسیله محرکهای محیطی متعددی مورد تهاجم قرار می گیرند.

وقتی که احساسهای شما برایتان منشخص می گردند و به آنها وقوف می یابند، آنگاه ادراک صورت می گیرد. پس ادراک، جریان پردازش و روشن شدن اطلاعات ناشی از علائم و رویدادهای واقعی است. ادراک زمانی به سهولت صورت می گیرد که شما به احساس های دریافتی خود توجه کنید.

همانطور که مشاهده می کنید فرآیند اخذ تصمیم مستلزم توجه سپاری به ادراکات است. از اینقرار، توجه یک فرآیند شناختی است که بوسیله آن اطلاعات رسیده از محرکات، کشف، سازمان بندی و هدایت می شود. توجه، توسط سطح هوشیاری هر فرد و ظرفیت او در پردازش اطلاعات ورودی، تحت تأثیر قرار می گیرد.