مقدمه

بارها از صداي بوق خودرو يا سر و صداي بيش از اندازه يك موتور سيكلت كه با سرعت از كنارمان رد مي شود، از جا پريده ايم.

انگار ديگر شنيدن تمام اين صداهاي ناهنجار برايمان عادي شده است و تمامي اين آلودگي هاي صوتي، ديگر بخشي از زندگي روزمره مان است كه هرگز خيابان هاي شهر را ترك نمي كنند.

بررسي نتايج مطالعات در يكي از فرودگاه هاي آلمان نشان مي دهد كه سلامت كودكان ساكن در مناطق مجاور اين فرودگاه، بيش از ديگر كودكان در معرض تهديد است.

افزايش ضربان قلب، اختلال در سيستم عصبي و رفتاري از جمله عوارض مهم آلودگي صوتي است كه در ساكنان اين مناطق بروز كرده است.

بررسي ها نشان مي دهد؛ خودروها به دليل تعداد و پراكندگي در سطح شهر، يكي از مهمترين عوامل آلودگي صوتي در شهرهاي بزرگ به ويژه تهران هستند و در حالي كه مسئولان از اجباري شدن رعايت استانداردهاي آلودگي صوتي از سوي خودروسازان از سال آينده خبر مي دهند، به نظر مي رسد كه چقدر دير به فكر اجراي چنين استاندارد‌هايي افتاده ايم و اگرچه اين مسأله بايد سال ها پيش رخ مي داد، اما بي شك رعايت اين استانداردها از سوي بخش هاي مربوط به منظور حفظ سلامت شهروندان هنوز هم دير نيست.

شركت كنترل كفيت هوا در گزارشي اعلام كرد: اغلب شهروندان تهراني از آلودگي صوتي رنج مي برند. بررسي ها نشان مي دهد بيشتر شهروندان تهراني در مناطقي زندگي مي كنند كه سر و صدا در آن مناطق، بيش از استنداردهاي تعيين شده است، به طور مثال در جنوب تهران علاوه بر سر و صداي ناشي از ترافيك، سر و صداي ناشي از فرودگار و راه آهن نيز اين منطقه را از نظر صوتي، بسيار آلوده كرده است.

اين در حالي است كه گسترش روزافزون بزرگراه ها در سطح شهر، ميزان اين آلودگي را به مراتب افزايش مي دهد، يكي از پيامدهاي ناخواسته توسعه اقتصادي در جهان امروز، آلودگي محيط زيست است.

فعاليت هاي صنعتي و خدماتي در سطوح گوناگون با تحميل انواع آلودگي ها بر هوا، آب و خاك همراه است كه يكي از مهمترين آنها،‌ آلودگي صوتي است.

آلودگي صوتي يا به بيان ساده تر، سر و صدا تنها به معني آزردگي خاط نيست.

اگرچه در بسياري موارد به دليل ويژگي آلودگي صوتي كه به تدريج براي گوش انسان عادي مي شود، آثار زيانبار آن جلوه ظاهري كمتري دارد. اما اين آثار پنهان، تا سال ها بر روح و جسم انسان تأثير گذار است.

سازمان بهداشت جهاني (WHO) آلودگي صوتي را تهديدي جدي براي سلامت انسان داشته است كه به دليل تنوع منابع (ترافيك، صنعت، محل كار و همجواري) يكي از گسترده ترين خطرات براي سلامت انسان به شمار مي رود. در اروپا، 40 درصد جمعيت در معرض ترازهايي از صوت قرار دارند كه بالقوه براي سلامت خطرناك است.

دست كم 170 ميليون اروپايي در محل زندگي شان به شدت از آلودي صوتي آزار مي‌بينند. از سوي ديگر، هر ساله منابع مالي بسياري از سوي جامعه صرف جلوگيري يا محدود كردن آلودگي صوتي مي شود كه اجراي قوانين و استفاده از ابزارهاي اقتصادي ماند تعيين جرايم از آن جمله اند. متأسفانه منابع مالي اجتماع محدود است و از اين رو، تلفيق ملاحظات مربوط به آلودگي صوتي با تصميم گيري هاي اقتصادي، به انديشه بيشتر نياز دارد. براي اقتصاددانان اين موضوع دو مشكل اساسي ايجاد مي كند، اول اينكه چگونه و از چه روشي مي توان آزردگي ناشي از آلودگي صوتي را ارزشگذاري كرد؟ محدوديت هاي اين روش ها از ديدگاه هاي نظري، علمي و اخلاقي چيست؟ آيا اين روش ها براي دانشمندان، بهره برداران و تصميم گيران سياسي قابل قبول است؟ آيا ارزش پولي حاصل از مطالعه را مي توان به عنوان ورودي ديگر فعاليت هاي سياستگذاري به كار برد و دوم اينكه كدام تصميمات اقتصادي با استفاده از ارزش پولي آلودگي صوتي تحت تأثير قرار مي گيرند؟

آلودگي صوتي چيست؟

مقدمه

آلودگي صوتي صداي ناخواسته يا صدايي با مدت زمان، شدت يا كيفيت ديگري است كه سبب آسيب جسمي يا رواني به انسان مي شود. واحد انداه گيري صوت دسي بل (dB) است كه يك مقياس لگاريتمي است. هر 10 دسي بل افزايش نشانگر 2 برابر شدن تراز صوت است. واحد دسي بل در شبكه وزنيdBA بر فركانس هايي كه گوش انسان به آنها حساس است و به خوبي با ادراك انسان از بلندي صوت ارتباط دارد، تأكيد مي‌كند. ترازهاي معمولي صوت از 30 تا 90 دسي بل است.

اجراي طرح جامع كاهش آلودگي صوت

مدير كل دفتر بررسي آلودگي هواي سازمان محيط زيست نيز در اين ارتباط گفت: سازمان حفاظت محيط زيست طرح تملك آلودگي صوتي را به تصويب رسانده است كه بنابراين با داشتن رديف بودجه اي مي توان مانند طرح جامع كاهش آلودگي هوا طرح جامع آلودگي صوتي را در 7 محور اجرا كنيم.

دكتر محمدرضا منظم افزود: در اين طرح، محورهاي مختلفي در زمينه استانداردها، پايش مطالعات و تحقيقات و سياست هاي تشويقي در نظر گرفته شده كه طرح توجيه فني آن در دست تهيه است.

وي با اشاره به اينكه تنها تصويب چنين قوانيني كافي نيست، گفت: بايد تلاش شود طرح هايي كه به تصويب مي رسد، به بهترين شكل اجرا شوند و با تداوم آن، افق روشني از دستاوردها را پيش رو داشته باشيم.

هزينه هاي زيت محيطي آلودگي صوتي

ارزشگذاري هزينه هاي ناشي از آلودگي صوتي و دستيابي به اعداد و ارقام پولي ناشي از آنها به گونه اي كه بتواند تا حد ممكن همه انواع هزينه ها را دربر گيرد، به دلايل گوناگون حائز اهميت است.

اين كارشناس ارشد بررسي آلودگي صدا و ارتعاش سازمان حفاظت محيط زيست با اشاره به اين كه هنوز در كشور چنين بررسي هايي انجام نشده است، مي گويد: د نظر داريم به زودي اين طرح را با همكاري چندين مركز علمي مانند دانشگاه ها در كشور آغاز كنيم.

وي افزود: به نظر مي رسد اين مسأله براي نمونه در ابتدا در تهران و بعضي از جاده هاي بين شهري آغاز شود و بعد بر اساس برنامه زمان بندي تداوم يابد. او با اشاره به اينكه نتايج اين مطالعات در تصميم گيري مسئولان براي اجراي طرح هاي عمراني، بسيار ضروري است، ادامه داد: اولين مسأله در توجيه لزوم انجام چنين پژوهش هايي ارزيابي ميزان آلودگي تحميل شده بر جهان است.

تبديل آثار آلودگي صوتي به اعداد و ارقام پولي در جهان امروز كه پايه بسياري مناسبات آن بر علوم اقتصادي بنا شده و فرهنگ غالب در ارزيابي و ارزشگذاري، فرهنگ اقتصادي است، ميزان اين آثار را ملموس تر مي كند. وي گفت: از سوي ديگر، تصميم گيري براي پروژه ها و طرح هاي توسعه در آينده مي تواند بر پايه اين ارزش پولي مورد قضاوت دقيق تر قرار گيرد. يكي ديگر از كاربردهاي چنين مطالعاتي استفاده در طراحي شبكه راه هاست كه در آن، علاوه بر معيارهايي چون زمان طي مسير و كوتاه بودن آن هزينه زيست محيطي مسير و آلودگي صوتي نيز مي تواند مدنظر قرار گيرد. بوبه رژ افزود: هزينه هاي ناشي از آلودگي صوتي شامل هزينه هاي مستقيم مانند ساخت موانع صوتي، عايق بندي، اثر منفي بر قيمت خانه ها و هزينه هاي غيرمستقيم همچون هزينه هاي بهداشتي، بيمه افراد، بهره وري، استفاده كمتر از زمان هاي تفريح و فراغت و ناآرامي است.